ອົງການສິທທິມະນຸດສາກົລ ຫຼື Human Rights Watch ຮຽກຮ້ອງ ຣັຖບານ ອັອສເຕຣເລັຽ ເມື່ອເດືອນພຶສຈິກາ ທີ່ຜ່ານມາ ໃຫ້ກົດດັນ ຣັຖບານລາວ ປັບປຸງເຣື່ອງສິທທິມະນຸດ ໃຫ້ສອດຄ່ອງກັບ ຫຼັກການສາກົລ ຂອງອົງການສິທທິມະນຸດ ກຳນົດໄວ້ ໃນວາຣະກອງປະຊຸມ ກ່ຽວກັບ ເຣື່ອງສິທທິມນຸດ ຄັ້ງທີ 7 ຜ່ານຣະບົບທາງໄກ ລະຫວ່າງ ຣັຖບານລາວ ແລະ ຣັຖບານ ອັອສເຕຣເລັຽ ໃນວັນທີ 9 ທັນວາ 2021 ນີ້.
ທ່ານ ຟິລ ໂຣເບີຣທ໌ເຊິນ (Phil Robertson), ຮອງຜູ້ອຳນວຍການ ອົງການສິທທິມະນຸດ ປະຈຳພູມມີພາກເອເຊັຽຕາເວັນອອກ, ກ່າວຕໍ່ ວິທຍຸເອເຊັຽເສຣີ ໃນວັນທີ 9 ທັນວາ ນີ້ວ່າ:
ທ່ານວ່າ: " ເຮົາ ຍັງ ບໍ່ ຮູ້ ວ່າ ອັອ ສ ເຕ ຣ ເລັຽ ຈະ ຍົກ ປະ ເດັນຫ ຍັງ ຂຶ້ນ ມາ ເວົ້າກັບ ສ ປ ປ ລາວ ເຊິ່ງ ຄວນ ຈະ ເວົ້າ ໃນ ປະ ເດັນ ສິ ທ ທິ ມະ ນຸດ ຫຼາຍ ຢ່າງ ກັບ ສ ປ ປ ລາວ , ໃຫ້ ສ ປ ປ ລາວ ປັບ ປຸງ ປ່ຽນ ແປງ ທັງ ນະ ໂຍ ບາຍ ກົດ ໝາຍ ແລ້ວ ກໍ ການ ປະ ຕິ ບັດ ໃຫ້ ມັນ ສອດ ຄ່ອງ ກັບ ມ າ ຕ ຖານ ສາ ກົ ລ ຂອງ ອົງ ການ ສິ ທ ທິມ ະນຸດ ."
ທ່ານ ຟີລ ຍັງກ່າວອີກວ່າ: ໃນໄລຍະຜ່ານມາ ຍັງບໍ່ເຫັນ ຣັຖບານລາວ ພຍາຍາມ ປັບປຸງແກ້ໄຂ ແລະ ປະຕິບັດຕາມ ຫຼັການສິທທິມະນຸດສາກົລ, ໂດຍສະເພາະ ເຣື່ອງການສືບສວນສອບສວນ ກໍຣະນີ ການຫາຍສາບສູນ ຂອງທ່ານສົມບັດ ສົມພອນ, ນັກພັທນາຊຸມຊົນລາວ ດີເດັ່ນ ເມື່ອວັນທີ 15 ທັນວາ ປີ 2012 ທີ່ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ກໍຍັງມິດງຽບ ໂດຍບໍ່ມີຄວາມຄືບໜ້າ ແຕ່ຢ່າງໃດ.
ນອກຈາກນັ້ນ, ຍັງມີກຸ່ມຜູ້ລີ້ພັຍ ທາງການເມືອງ ຊາວໄທຍ ຈຳນວນ 5 ຄົນ ທີ່ຫາຍສາບສູນໄປ ຢູ່ລາວ ແຕ່ກໍຍັງບໍ່ມີການຕິດຕາມຫາ ແລະ ສືບສວນສອບສວນ, ຮວມເຖິງ ກຸ່ມຄົນລາວ ອີກຈຳນວນນຶ່ງ ທີ່ຖືກບັງຄັບ ໃຫ້ຫາຍສາບສູນໄປ ທັງໃນໄທຍ ແລະ ລາວ ກໍບໍ່ມີການສືບສວນສອບສວນ ເຊັ່ນດຽວກັນ.
ສິ່ງທີ່ ຣັຖບານລາວ ຄວນປະຕິບັດ ເພື່ອໃຫ້ສອດຄ່ອງກັບ ຫຼັກການສາກົລ ກໍຄື ຢຸດການບັງຄັບ ໃຫ້ບຸກຄົນຫາຍສາບສູນ ແລະ ຖືກຈຳຄຸກ ຍ້ອນຮຽກຮ້ອງ ສິທທິເສຣີພາບ ຫຼື ສະແດງຄວາມຄຶດຄວາມເຫັນ ໃນທຸກໆ ເຣື່ອງ ທີ່ຕ່າງຈາກແນວຄິດ ຂອງຣັຖບານ ແລະ ຕ້ອງໃຫ້ ສິທ ເສຣີພາບ ຢ່າງເສຣີ ກັບປະຊາຊົນ ນຳດ້ວຍ.
ຍານາງ ອີເລນ ເພັຽເຊິນ (Elaine Pearson), ຜູ້ອຳນວຍການ ອົງການສິ້ງຊອມ ດ້ານສິທທິມະນຸດ ປະຈຳປະເທດ ອັອສເຕຣເລັຽ, ກ່າວໃນຖແລງການ ທີ່ເຜີຍແຜ່ໃນວັນທີ 8 ທັນວາ ວ່າ: ການລະເມີດສິທທິມະນຸດ ຂັ້ນພື້ນຖານ ແລະ ຂາດຄວາມຮັບຜິດຊອບ ຕໍ່ການລະເມີດສິທທິມະນຸດ ໄດ້ກາຍເປັນສິ່ງທີ່ພົ້ນເດັ່ນ ໃນທຸກດ້ານ ໃນຖານະຄູ່ຮ່ວມພັທນາຫຼັກ. ຣັຖບານ ອັອສເຕຣເລັຽ ຄວນຈະໃຊ້ ມາຕການກົດດັນ ຣັຖບານລາວ ເພື່ອປັບປຸງ ການເຄົາຣົບ ສິທທິມະນຸດ. ປະເທດລາວ ມີພັນທະ ພາຍໃຕ້ກົດໝາຍ ສິທທິມະນຸດສາກົລ ເພື່ອປ້ອງກັນ ກວດສອບ ແລະ ແກ້ໄຂ ການບັງຄັບ ໃຫ້ຫາຍສາບສູນ ແລະ ການປະຕິເສດ ການກັກຂັງນັກໂທດ ຫຼື ບໍ່ເປີດເຜີຍ ບ່ອນຄຸມຂັງ, ຣັຖບານລາວ ໄດ້ຕອບສນອງ ຕໍ່ຄຳຮ້ອງ ຂອງສາກົລ ກ່ຽວກັບ ການບັງຄັບ ໃຫ້ຫາຍສາບສູນ ດ້ວຍການປະຕິເສດ ແລະ ມິດງຽບ, ອີງຕາມຖແລງການ ຂອງອົງການສິ້ງຊອມ ດ້ານສິທທິມະນຸດ.
ສຳລັບ ເຣື່ອງສິທທິ ເສຣີພາບ ການສະແດງຄວາມຄຶດຄວາມເຫັນ ຕ່າງໆ ໃນປະເທດລາວ, ຊາວລາວ ຈຳນວນນຶ່ງ ຍັງເຫັນວ່າ ຫາກເປັນເຣື່ອງ ທີ່ກະທົບຕໍ່ເຈົ້າໜ້າທີ່ ພັກ-ຣັຖ ໂດຍກົງ, ເປັນຕົ້ນ ການພິພາກວິຈານ ໂຄງການພັທນາ ຂອງຣັຖ ຫຼື ປະເດັນການເມືອງ ຍັງຖືວ່າ ເປັນເຣື່ອງຍາກ ທີ່ອອກມາເວົ້າໄດ້ ແລະ ເຫັນວ່າ ຄົນລາວ ຈຳນວນຫຼາຍ ກໍບໍ່ມີສິທ ທີ່ຈະສະແດງອອກໄດ້ 100% ເພາະຍັງຕ້ອງເພິ່ງພາ ການຊ່ອຍເຫຼືອ ຈາກຣັຖບານລາວ ຈາກຄວາມທຸກຍາກ.
ຊາວລາວຜູ້ນຶ່ງ ໃນນະຄອນຫຼວງຈັນ ກ່າວຕໍ່ ວິທຍຸເອເຊັຽເສຣີ ໃນວັນທີ 9 ທັນວານີ້ວ່າ:
" ບໍ່ ຕ້ອງ ຕໍ່ ຕ້ານ ຫ ຍັງ ບໍ່ ມີ ສິ ທ ທິ ມະ ນຸດພິ ສັງແລ້ວ ປະ ເທດ ອັນ ນີ້ ໄປ ຮຽກ ຮ້ອງອັນ ນັ້ນ, ໄປ ຮຽກ ຮ້ອງອັນ ນີ້ ຈະ ແກ້ ຈັ່ງ ໃດ ມັນ ບໍ່ ຕອບ ຊ້ຳ ນ່າ ."
ເຖິງກົດໝາຍ ໃນລາວ ຈະອະນຸຍາດໃຫ້ສິທເສຣິພາບ ກັບສື່ມວນຊົນ ແລະ ພົລເມືອງລາວ ໄດ້ສະແດງຄວາມຄຶດຄວາມເຫັນໄດ້ ຢ່າງເສຣີ ໂດຍບໍ່ຖືກດຳເນີນຄະດີ ແຕ່ໃນທາງປະຕິບັດ ກໍເປັນເຣື່ອງຍາກຫຼາຍ ແລະ ບໍ່ມີຄົນໃດ ກ້າອອກມາເວົ້າ ຫຼື ວິພາກວິຈານໄດ້ ຍ້ອນທີ່ຜ່ານມາ ກໍມີຫຼາຍບຸກຄົນໃນລາວ ທີ່ອອກມາວິພາກວິຈານ ເຣື່ອງຕ່າງໆ ແລ້ວຖືກດຳເນີນຄະດີ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ຄົນລາວ ເກີດຄວາມຢ້ານກົວ. ຊາວລາວຜູ້ນຶ່ງ ໃນແຂວງຫຼວງພຣະບາງ ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸເອເຊັຽເສຣີ ໃນວັນທີ 9 ທັນວານີ້ວ່າ:
" ຍາກໆ ບໍ່ ຢາກ ດຳ ເນີນ ໄດ້ ເລີ ຽແຫລະ ຢູ່ ທາງ ພີ້ ນ່າ ມີ ຂໍ້ ຈຳ ກັດແມ່ນ ແຫລະ ຄົນ ອັນ ໃດ ທີ່ ກະ ທົບ ຕໍ່ ຣັ ຖ ບານ ຫຼື ວ່າ ອັນ ໃດ ກໍ ແລ້ວ ແຕ່ ຖ້າ ວ່າ ເຮົາ ເຮັດ ນອກ ຂອບ ເພິ່ນ ກະ ເອີ້ນ ວ່າ ໄປ ລົມ ເລີຽ ."
ທາງດ້ານ ຊາວລາວ ທີ່ເຮັດວຽກໃນພາກປະຊາສັງຄົມ ຫຼືອົງການຈັດຕັ້ງ ບໍ່ຂຶ້ນກັບຣັຖບານ ຜູ້ທີ່ບໍ່ປະສົງອອກຊື່, ຕຳແໜ່ງ ແລະ ອົງການ ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸເອເຊັຽເສຣີວ່າ ບັນຫາເຣື່ອງສິທທິມະນຸດ ໃນລາວຍັງມີຄວາມຮຸນແຮງຫຼາຍ, ໂດຍສະເພາະ ກຸ່ມຊາວບ້ານ ທີ່ເປັນກຸ່ມຊົນເຜົ່າ ແລະ ມີຄວາມທຸກຍາກ ໂດຍມັກຖືກກົດຂີ່ ຂົ່ມເຫັງ ຈາກຜູ້ມີອຳນາດ, ຊາວບ້ານ ຍັງຂາດສິທເສຣີພາບ ເກືອບທຸກດ້ານ.
ນອກຈາກນີ້ ບັນຫາການລະເມີດສິທທິມະນຸດ ໃນປະເທດລາວ ຍັງກະທົບໄປເຖິງ ນັກວິຊາການ, ນັກພັທນາສັງຄົມ ແລະ ພາກປະຊາສັງຄົມຕ່າງໆ ທີ່ເຮັດວຽກ ຢູ່ຕາມເຂດຊົນນະບົດ ເພາະບໍ່ສາມາດ ຣາຍງານ ຜົລໄດ້ ຕາມຄວາມເປັນຈິງ ຫຼື ໂຕ້ຖຽງ ແລະ ຄັດຄ້ານໄດ້.
ຊາວລາວຜູ້ນຶ່ງ ທີ່ເຮັດວຽກກັບອົງການ ທີ່ບໍ່ຂຶ້ນກັບ ຣັຖບານ ຫຼື (NGO) ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸເອເຊັຽເສຣີ ໃນວັນທີ 9 ທັນວາ ນີ້ວ່າ:
" ຂົງ ເຂດ ທີ່ ຍັງ ມີ ບັນ ຫາ ເຣື່ອງ ສິ ທ ທິ ເຣື່ອງ ຄວາມບໍ່ ເທົ່າ ທຽມ ນີ້ ແມ່ນ ຂົງ ເຂດ ທີ່ ເປັນ ຊົນ ເຜົ່າ ຖ້າ ຫາກວ່າ ອຳ ນາດ ການ ປົກ ຄອງ ໃນ ເມືອງ ບໍ່ ເປັນ ທັມ ແນ່ນອນ ແລ້ວ ເຣື່ອງ ສິ ທ ທິ ມັນ ກະ ຍັງ ຜູ້ ມີ ອຳ ນາດ ກະ ໃຊ້ ອຳ ນາດ ເພາະ ວ່າ ໄດ້ ໄຄວ່ ຄວ້າ ສ ແວງ ຫາ ."
ອົງການຈັບຕາ ຄວາມເຄື່ອນໄຫວ ດ້ານເສຣີພາບ ຂອງປະຊາກອນໂລກ ຫຼື (Freedom House) ໄດ້ເຜີຍແຜ່ບົດຣາຍງານ ກ່ຽວກັບ ການປະເມີນ ສິທທາງການເມືອງ ແລະ ສິທເສຣີພາບ ຂອງແຕ່ລະປະເທດທົ່ວໂລກ ປະຈໍາປີ 2021 ໂດຍ ສປປລາວ ໄດ້ຖືກຈັດອັນດັບ ໃຫ້ເປັນປະເທດ ທີ່ " ບໍ່ ມີ ສິ ທ ເສ ຣີ ພາບ ".
ນອກຈາກນີ້ ອົງການ Freedom House ຍັງຣາຍງານອີກວ່າ ປະເທດລາວ ເປັນຣັຖບານພັກດຽວ ຄື ພັກປະຊາຊົນ ປະຕິວັດລາວ ປົກຄອງໃນທຸກດ້ານ ບໍ່ວ່າຈະເປັນດ້ານການເມືອງ ແລະ ຈຳກັດເສຣິພາບພົລເມືອງ ຢ່າງຮຸນແຮງ, ບໍ່ມີການໃຫ້ເວທີ ເພື່ອຄັດຄ້ານ ຢ່າງເປັນລະບົບ, ບໍ່ມີອົງການພາກປະຊາສັງຄົມ ທີ່ເປັນອິສຣະ ຢ່າງແທ້ຈິງ ແລະ ການຣາຍງານຂ່າວ ພາຍໃນປະເທດ ກໍຖືກຈຳກັດ ດ້ວຍອຳນາດ ຂອງພັກ-ຣັຖ.