ﺋﺎﺭﺧﯩﭗ

ئامېرىكا پرېزىدېنتى دونالد ترامپ پەيشەنبە كۈنى ئامېرىكا بىلەن خىتاي ئارىسىدىكى سودا ئۇرۇشى ئۈستىدە توختالغىنىدا، ئۆزىنىڭ خىتاي ھۆكۈمىتى بىلەن تاموژنا بېجى مەسىلىسىدە ئالدىمىزدىكى بىر قانچە ھەپتىدە كېلىشىدىغانلىقىغا ئىشىنىدىغانلىقىنى بىلدۈردى.

ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق قۇرۇلۇشى (UHRP) 17-ئاپرېل «قەيەردە تۇرىشىڭىزنىڭ ئەھمىيىتى بار: شەرقىي تۈركىستاندىكى خەلقئارالىق مېھمانخانا زەنجىرلىرى» ناملىق بىر دوكلات ئېلان قىلىپ، خەلقئارادىكى چوڭ مېھمانخانا زەنجىرلىرىنىڭ ئۇيغۇر رايونىدا زور كۆلەمدە كېڭىيىۋاتقانلىقىنى ئاشكارىلىغان.

ئالىي تەتقىقاتچى گوردون چاڭ ئەپەندىنىڭ قارىشىچە، خىتاينىڭ ئىقتىسادى ھازىر چۆكۈشكە باشلىغان بولۇپ، ئۇنىڭ ۋەزىيىتى تېخىمۇ ناچارلىشىدىكەن.

شىنجاڭدا بىر خىتاي سەنئەتكار تەمبۇر چالغان ئۇيغۇر قىزنىڭ ۋىدىيوسىنى رۇخسەتسىز تارتقانلىقى ئۈچۈن «فىلىم سانائىتىنى تەرغىب قىلىش قانۇنى»غا ئاساسەن 75000 يۈەن جېرىمانە قويۇلۇپ، قوللانغان ئاپارات ئۈسكۈنىلىرى ۋە تارتقان ماتېرىياللىرى مۇسادىرە قىلىنغان.

ئامېرىكا ھۆكۈمىتى خىتاينىڭ ئۆزىگە قارشى قويغان «قايتۇرما زەربە خارەكتېرلىك ھەرىكەتلىرى» سەۋەبىدىن خىتاينىڭ ئامېرىكاغا ئېكسپورت قىلىدىغان ماللىرى 245 پىرسەنتكىچە تاموژنا بېجى تۆلەشكە مەجبۇر بولىدىكەن.

ئامېرىكا بىلەن خىتاي ئارىسىدىكى سودا ئۇرۇشى ئىككى ھەپتىدىن بۇيان بارغانسېرى كەسكىنلىشىپ ماڭغان بولۇپ، ئەگەر ئىككى تەرەپ تاموژنا بېجى مەسىلىسىدە پات يېقىندا كېلىشمىسە بۇنىڭ ئامېرىكا ئىقتىسادىغا بەلگىلىك دەرىجىدە، ئەمما خىتاينىڭ ئىقتىسادىغا زور دەرىجىدە زىيان ئېلىپ كېلىدىكەن.

مەلۇم بولۇشىچە، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ بىر قوللۇق ئورۇنلاشتۇرۇشىدا مۇقام ئانسامبلىدىكى ئۇيغۇر ناخشا‏-ئۇسسۇلچىلار فرانسىيەنىڭ پايتەختى پارىژدىكى دۇنياغا تونۇلغان ئېففېل مۇنارى يېنىدىكى سۇپىدا ۋە ۋېنگېرىيەنىڭ پايتەختى بۇداپىشتتىكى قەھرىمانلار مەيدانىدا ئويۇن كۆرسەتكەن.

خىتاي ھۆكۈمىتى ئۆزىنىڭ بېجىنى 125 پىرسەنتكە ئۆستۈرگەندىن كېيىن، ئامېرىكا تېخى خىتايغا قارشى ھازىرچە ھەرىكەت ئېلىپ بارمىدى. ئەمما پرېزىدېنت ترامپ يەكشەنبە كۈنى ئىجتىمائىي توردا بايانات ئېلان قىلىپ، خىتاينى قاتتىق ئەيىبلىدى.

تايلاند خەلقىنىڭ ئەنئەنىۋىي سوڭكران يېڭى يىل بايرىمى مۇناسىۋىتى بىلەن، خىتاينىڭ باڭكوكتىكى ئەلچىخانىسى مەخسۇس قىسقا فىلىم ئىشلەپ، ئۇنىڭدا تايلاندا ئوقۇۋاتقان بىر ئۇيغۇر قىزنى باش رول قىلغان.

خىتاينىڭ يۇقىرى دەرىجىلىك ئەمەلدارى يۇ ۋېنچىڭ ئامېرىكا-خىتاي تاموژنا توقۇنۇشى كەسكىنلەشكەن پەيتتە ئۇيغۇر رايونىدا تۆت كۈنلۈك زىيارەت ئۆتكۈزۈپ، خىتاي تىلىنى كەڭ قوللىنىش ۋە تېررورىزمغا قارشى تۇرۇشنى تەكىتلىگەن.