စစ်အစိုးရ ေူပာတိုင်းမယုံပဲ လက်တြေႚ လုပ်ရပ်ကို ုကည့်ဖိုႛ တိုက်တြန်း

ကုလသမဂ္ဂ အတြင်းရေးမြြးခဵြပ် ဘန်ကီးမြန်းအပၝအဝင် လု္ဘံခံြရေးကောင်စီ အဖဲြႚဝငိံိုင်ငံတေအြနေနဲႛ စစ်အစိုးရရဲ့ ေူပာဆိုခဵက်တေကြို အလြယ်တကူ ယုံုကည်လက်ခူံခင်း မူပပြဲ လက်တြေႚ ဆောင်႟ြက်ခဵက်တေကြို စောင့်ုကည့်ဖိုႛ AAPP လိုႛခေၞတဲ့ ိံိုင်ငံရေးအကဵဉ်းသားမဵား ကူညီစောင့်ရြောက်ရေးအသင်း ူမန်မာိံိုင်ငံက ဒီကနေႛမြာ တောင်းဆိုလိုက်ပၝတယ်။

ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ် မဲဆောက်မြို့ရှိ မြန်မာနိုင်ငံမှ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားများ ပြခန်းတွင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် (အလယ်ယာ)၊ ဦးတင်ဦး (အလယ်ဝဲ) တို့နှင့် အခြားနိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားများ၏ ဓာတ်ပုံများကို ပြသထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ (Photo: AFP) (Photo: AFP)

အကဵဉ်းသားတေကြို ၂၀၁၀ ေ႟ြးကောက်ပဲမြတိုင်ခင် လြတ်္ဘငိမ်းခဵမ်းသာခြင့်ပေးဖိုႛ စစ်အစိုးရက ူပင်ဆင်နေပၝတယ်လိုႛ ူမန်မာသံအမတ်ဋ္ဌကီး ဦးသန်းဆေကြ ကုလသမဂ္ဂ လု္ဘံခံြရေးကောင်စီမြာ ေူပာဆိုခဲ့္ဘပီးနောက် အခုလိုမဵြိး တောင်းဆိုေုကညာခဵက် ထြက်ပေၞလာတာပၝ။

၂၀၀၄ခိုံြစ်ကနေ ၂၀၀၉ခိုံြစ်အတြင်း စစ်အစိုးရက လြတ်္ဘငိမ်းခဵမ်းသာခြင့် ငၝးဋ္ဌကိမ်ပေးခဲ့္ဘပီး အကဵဉ်းသား လေးသောင်းနီးပၝး လြတ်ပေးခဲ့တဲ့အထဲမြာ ိံိုင်ငံရေးအကဵဉ်းသားအရေအတြက် တရာခိုငိံြန်းပဲရြိတယ်လိုႛ အဖဲြႚရဲ့ေုကညာခဵက်မြာ ဖော်ူပထားပၝတယ်။ ဒၝအူပင် လက်ရြိ အကဵဉ်းထောင်တေထြဲမြာ ိံိုင်ငံရေးအကဵဉ်းသားတေရြဲ့ ကဵန်းမာရေး စောင့်ရြောက်မြ အေူခအနေတေဟြာ ဆိုး႟ြားနေတယ်လိုႛ အတြင်းရေးမြြး ကိုတိတိံိုင်က ေူပာပၝတယ်။

ကိုတိတိံိုင်။    ။ “အခု မိုးတြင်း ူဖစ်တဲ့အခၝကဵတော့ နယ်ထောင်တေမြြာ ဆိုလိုႛရြိရင် ိံိုင်ငံရေး အကဵဉ်းသားတေရြဲ့ ကဵန်းမာရေးက အတော်ဆိုးဝၝးနေတယ် ဆိုတာကို ကဋ္ဋန်တော်တိုႛ သိရတယ်။ ဆိုတော့၊ ကဋ္ဋန်တော်တိုႛ ရထားတဲ့ စာရင်းအရဆိုရင် ၁၃၆ယောက်သော ိံိုင်ငံရေး အကဵဉ်းသားမဵားက ရောဂၝ ဝေဒနာ ူပင်းူပင်းထန်ထန် ခံစားနေရတယ်။ တခဵိြႚ မဵက်လုံးတြေ ကြယ်နေတယ်၊ တခဵိြႚ ရောဂၝကဋ္ဋမ်းနေတဲ့ အနေအထားမဵိြးတေလြည်း ရြိပၝတယ်။ အဲလို ဝေးလံတဲ့ ထောင်တြေ ပိုႛတဲ့အတြက် ဥပမာ ဘူးသီးတောင် ထောင်မြာ ရြိနေတဲ့ ိံိုင်ငံရေး အကဵဉ်းသားတေကြို ရန်ကုန်ကန္ဘေပီးတော့၊ တူခား္ဘမိြႚတေကြန္ဘေပီးတော့ အခု သြားတြေႚလိုႛ မရပၝဘူး။ လေယာဉ်လည်း ရာသီဥတုအရ ပိတ်ထားသလို ကားလမ်းတေကြလည်း ပဵက်နေတဲ့ အေူခအနေမဵိြး ရြိပၝတယ်။ အဲလိုမဵိြး ထောင်ဝင်စာ သြားမတြေႚိံိုင်တဲ့အတြက် မိသားစုက လိုအပ်တဲ့ ထောက်ပံ့မြတေကြို မလုပ်ပေးိံိုင်တဲ့အတြက် သူတိုႛရဲ့ ကဵန်းမာရေးအေူခအနေဟာ ပို္ဘပီးတော့တောင် ဆိုးလာိံိုင်မဲ့ အနေအထားမဵိြးတြေ ရြိပၝတယ်။”

ကုလသမဂ္ဂ အတြင်းရေးမြြးခဵြပ်ရဲ့ တောင်းဆိုခဵက်အရ စစ်အစိုးရဘက်က အမြန်တကယ် ဆောင်႟ြက်မယ်ဆိုရင် ိံိုင်ငံရေးအကဵဉ်းသားဆိုတဲ့ စကားလုံး အသုံးအိံြန်းကို ပထမဦးဆုံးအဆင့်အနေနဲႛ လက်ခံဖိုႛလို္ဘပီး အင်းစိန်ထောင်နဲႛ နယ်ဝေးထောင်တေမြြာ ရြိနေတဲ့ ိံိုင်ငံရေးအကဵဉ်းသားတေကြို အခုခဵိန်ကစ္ဘပီး ခဋ္ဋင်းခဵက်မရြိ စနစ်တကဵ ူပန်လြတ်ပေးဖိုႛ လိုတယ်လိုႛ ကိုတိတိံိုင်က ေူပာပၝတယ်။

ကိုတိတိံိုင်။    ။ “အရင်ဆုံးကတော့ ဒီ ဒေၞအောင်ဆန်းစုုကည်ရဲ့အမြ၊ မတရားစြပ်စြဲထားတဲ့ ကိင်္စတေကြို သူတိုႛ ခဵက်ခဵင်း ူပန်႟ုပ်သိမ်းဖိုႛ လိုပၝတယ်။ နောက်တခၝ ယုံုကည်ခဵက်ေုကာင့် အကဵဉ်းကဵထားတဲ့ လူတေကြ သူတိုႛဆီမြာ စာရင်းရြိထား္ဘပီးသား ူဖစ်ပၝတယ်။ အဲဒီလူတေကြို စနစ်တကဵ စုစည်း္ဘပီးတော့ အသုတ်လိုက် အသုတ်လိုက် ူပန်လြတ်ပေးဖိုႛ လိုပၝတယ်။ ဒီလို ူပန်လြတ်ပေး႟ုံတင် မကပဲနဲႛ တကဲ့ကို ၂၀၁၀အတြက် စစ်မြန်တဲ့ ေ႟ြးကောက်ပြဲ လုပ်မယ်၊ အားလုံး ပၝဝင်ခြင့် ရမဲ့ ေ႟ြးကောက်ပြဲ လုပ်မယ်ဆိုလိုႛရြိရင် ဒီ ိံိုင်ငံရေး အကဵဉ်းသားတေကြ ဒီမိုကရေစီရေး ူဖစ်စဉ်တိုင်းမြာ ပၝဝင်ဖိုႛ လိုပၝတယ်။”

၂၀၀၇ ုသဂုတ်လကစ္ဘပီး အဖမ်းခံခဲ့ရတဲ့ ၈၈မဵြိးဆက် ကေဵာင်းသားခေၝင်းဆောင်တြေ အပၝအဝင် ိံိုင်ငံရေး ိံိုးုကားတက့်ကသူတေနြဲႛ ရဟန်းသံဃာတော်တြေ၊ မယ်သီလရြင် စုစုပေၝင်း ၃၅၇ ဦးကို ၂၀၀၈ခိုံြစ်မြာ စစ်အစိုးရက ိံြစ်ရြည်ထောင်ဒဏ်တြေ ခဵမြတ်ခဲ့္ဘပီး အဲဒီထဲက ၂၃၇ဦးကို ဝေးလံတဲ့ နယ်ထောင်တေဆြီကို ေူပာင်းေ႟ြႛထိန်းသိမ်းခဲ့တယ်လိုႛ AAPP ရဲ့ စစ်တမ်း ကောက်ယူခဵက်မြာ ဖော်ူပထားပၝတယ်။

2025 M Street NW
Washington, DC 20036
+1 (202) 530-4900
burweb@rfa.org