ရိုက်ကွင်းနောက်ကွယ်

မြန်မာပြည်အနာဂတ်ကို ရှာဖွေခြင်း
၂၀၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၁ ရက်
အေးအေးမွန် - လွတ်လပ်တဲ့အာရှအသံ

မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ပတ်သက်တဲ့ အထူးအစီအစဉ်တစ်ခု ထုတ်လုပ်ဖို့ သတင်းထောက်မအေးအေးမွန်နဲ့ ဓာတ်ပုံ၊ ဗီဒီယိုကျွမ်းကျင်သူ ကိုချမ်းမြေ့အောင် ပူးတွဲတာဝန်ယူရမယ်ဆိုပြီး RFA ဝါရှင်တန်ဒီစီရုံးချုပ်က ပြောလာတော့ ကျွန်မ စိတ်လှုပ်ရှားမိတာ အမှန်ပါပဲ။ လူငယ်တစ်ဦးဖြစ်တဲ့ ကိုချမ်းမြေ့အောင်နဲ့ ပထမဆုံးအကြိမ် လက်တွဲအလုပ်လုပ်ရမှာဖြစ်ပေမဲ့ လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ်နှစ်ဆယ်ကျော် ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ် မဲဆောက်မြို့က လျှို့ဝှက် သတင်းစာတိုက်တစ်တိုက်မှာ သူတို့မိသားစုနဲ့ကျွန်မ တစ်နှစ်ကြာ အတူနေထိုင်ခဲ့ဖူးပါတယ်။ အခုတော့ ဒီကိစ္စကြောင့် တစ်ချိန်က ခေတ္တခိုလှုံခဲ့ဖူးတဲ့ မဲဆောက်မြို့လေးရှိရာ ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်ဒေသကို ပြန်ပြီးအခြေချခွင့် ရတော့မှာပါ။

RFA အကြီးတန်းအယ်ဒီတာတွေနဲ့ အကြိမ်ကြိမ် ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ပြီးနောက် ဒီအထူးအစီအစဉ်ကို “လူငယ်မျိုးဆက်သစ်နဲ့ လွတ်မြောက်ရေးတိုက်ပွဲ - ဖက်ဒရယ်အနာဂတ်” လို့ နာမည်ပေးလိုက်ပါတယ်။ အဓိကဇာတ်ကောင် ဆယ်ယောက်ကျော် ပါဝင်မှာပါ။ အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီကို တွန်းလှန်တိုက်ပွဲဝင်နေကြတဲ့ မျိုးဆက်သစ်လူငယ်တွေ၊ တိုင်းပြည်အနာဂတ်ကို မျှော်မှန်းပုံဖော်နေကြတဲ့ နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်တွေ၊ တိုင်းရင်းသားခေါင်းဆောင်တွေ၊ နိုင်ငံရေး စစ်ရေး သုံးသပ်သူတွေဖြစ်ပါတယ်။

ဇူလိုင်လ ၈ ရက်နေ့မှာ ခရီးစဉ် စတင်ပါပြီ။ ကိုချမ်းမြေ့အောင်က ဝါရှင်တန်ဒီစီကနေ လေယာဥ်အဆင့်ဆင့်စီး၊ ကျွန်မက အော်စလိုကနေ တိုက်ရိုက်လေယာဉ်စီးပြီး ဇူလိုင်လ ၉ ရက်မနက်ပိုင်း ဘန်ကောက်မြို့ သုဝဏ္ဏဘူမိလေဆိပ်မှာ ဆုံကြပါတယ်။ ကျွန်မတို့ခရီးစဉ်ရဲ့ ဦးတည်ချက်က ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်က တော်လှန်ရေးစခန်းတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ လေယာဉ်‌ပေါ်မှာ တစ်ရေးမှ မအိပ်ခဲ့ကြရပေမဲ့ ဘန်ကောက်ရောက်တာနဲ့ မဲဆောက်လေယာဉ်စီးဖို့ ဒွန်မောင်းလေဆိပ်ကို ချက်ချင်း ခရီးဆက်ရပါတယ်။ မိုးများတဲ့ ဇူလိုင်လဆန်းမို့ လေယာဥ်ခရီးစဉ် တစ်နာရီနောက်ကျပြီး ညနေ ၅ နာရီကျော်မှ မဲဆောက်ကို ရောက်ပါတယ်။


တောလမ်းခရီးကြမ်း (Chan Aung/RFA)


သောင်ရင်းကို ဖြတ်ကျော်

ဇူလိုင်လ ၁၁ ရက် မနက် ၇ နာရီမှာ မဲဆောက်ကနေ စထွက်ပါပြီ။ နယ်စပ်မျဉ်းဖြစ်တဲ့ သောင်ရင်းမြစ်ရဲ့ အကျဉ်းဆုံးနေရာကို ရှာဖွေရင်း လုံခြုံရေးအရ ကားနှစ်ဆင့် ပြောင်းစီးရပါတယ်။ မိုးတွင်းမို့ ရေစီးသန်နေတဲ့ သောင်ရင်းမြစ်ကို လှေနဲ့ ကန့်လန့်ဖြတ်ကူးချိန် ရေမကူးတတ်တာကြောင့် လှေမှောက်ရင်ဒုက္ခပဲလို့ တွေးနေမိတုန်းမှာပဲ လှေက မြန်မာပိုင်နက် ကရင်ပြည်နယ်ဘက်ခြမ်းကို ဆိုက်ကပ်ခဲ့ပါပြီ။

အသင့်စောင့်နေတဲ့ကားပေါ်ကိုတက်ပြီး စစ်ကြောင့် လူသူကင်းမဲ့နေတဲ့ ကရင်ပြည်နယ်အရှေ့ခြမ်းဒေသကို မိုးဖွဲဖွဲအောက်မှာ စတင်ဖြတ်သန်းခဲ့ပါတယ်။ ကားလမ်းနဲ့အတော်ဝေးဝေး တောင်ခြေက သစ်တောထဲမှာ တဲအိမ်သေးသေးလေးတွေကို လှမ်းမြင်ရတာမို့ အဲဒါဘာလဲလို့ မေးကြည့်တော့ ‘လေးကေ့ကော်ဒုက္ခသည်စခန်း’ ပါတဲ့။ အပြန်ကျရင်ဝင်မယ်လို့ ကျွန်မ စိတ်ကူးထားလိုက်ပါတယ်။

Interview-with-nay-lin
CDM ဗိုလ်မှူးတင်လင်းအောင်နှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခြင်း (Chan Aung/RFA)

စစ်ဒဏ်ခံထားရတဲ့ ဖလူးကြီးရွာမှာ လုံခြုံရေးအပြည့်ပါတဲ့ နောက်ကားတစ်စီးကို ထပ်ပြောင်းရပါတယ်။ အပျက်အစီးတွေကြား လူသူကင်းမဲ့နေတဲ့ လေးကေ့ကော်မြို့နဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်စွဲထားတဲ့ စွယ်တော်ကုန်းအနီးကနေ ဖြတ်သန်းချိန် လက်နက်ကြီးနဲ့လှမ်းပစ်မလားဆိုပြီး စိုးရိမ်ခဲ့ပေမဲ့ ကံကောင်းထောက်မစွာနဲ့ ဘေးကင်းခဲ့ပါတယ်။

KNU နဲ့ DKBA စခန်းတချို့ကို ကျော်လွန်၊ တောတွင်းလမ်းကြမ်းကို ဖြတ်သန်းပြီးချိန်မှာတော့ ကော်ဘရာတွေရဲ့ လျှို့ဝှက်စခန်းဆီ ရောက်ခဲ့ပါပြီ။ ခဏနားပြီးနောက်မှာ အသင့်စောင့်နေတဲ့ လူငယ်စစ်သမီး၊ စစ်သား လေးယောက်ကို ချက်ချင်း ရုပ်သံအင်တာဗျူး ရိုက်ကူးကြပါတယ်။

shoot-with-tabaw
ဗိုလ်မှူးဒါဘောနဲ့ တွေ့ဆုံမေးမြန်းခြင်း (Chan Aung/RFA)

မျိုးဆက်သစ်လူငယ်များ

အဲဒီစခန်းမှာပဲ ညအိပ်တည်းခိုရမယ်လို့ ထင်ခဲ့မိပေမဲ့ ကော်ဘရာစစ်ကြောင်းမှူး ဗိုလ်ကြီးစော်ကော်က အမျိုးသမီးသတင်းထောက် ပါလာတဲ့အတွက် ချို့တဲ့တဲ့ သူ့ရဲ့စခန်းမှာထားဖို့ အားနာပုံရပါတယ်။ စစ်ကြောင့် လူသူကင်းမဲ့သွားတဲ့ ရွာကြီးတစ်ရွာမှာ ယာယီစခန်းချထားတဲ့ KNU တပ်မဟာ ၆ နယ်မြေ စစ်ဗျူဟာမှူး ဗိုလ်မှူးကြီးနယ်ဒါးထူးရဲ့ စခန်းမှာတည်းဖို့ ဗိုလ်မှူးကြီးကိုယ်တိုင် ကားနဲ့လာကြိုပါတယ်။ ယူနီဖောင်းဝတ်မထားဘဲ ပြုံးရွှင်နေတဲ့ ဗိုလ်မှူးကြီးကို သာမန်ရွာသားကြီးလို့ ထင်ခဲ့မိတာ။ “အဲဒါ စစ်ဗျူဟာမှူး၊ ဒီနယ်မြေမှာ သူ့ထက်ကြီးတာ ဆင်ပဲရှိတယ်” လို့ လိုက်ပို့တဲ့ KNU ပြန်ကြားရေးအရာရှိလေးက ပြောလိုက်တော့ ကိုယ့်အတွေးအတွက် ရှက်ပြုံးပြုံးရင်း ကျွန်မတို့သတင်းထောက်နှစ်ယောက် ဗိုလ်မှူးကြီးရဲ့နောက်ကနေ အထုပ်အပိုးကိုယ်စီနဲ့ လိုက်သွားခဲ့ကြပါတယ်။

ဇူလိုင်လ ၁၂ ရက်အတွေ့အကြုံက ပိုပြီး စိတ်လှုပ်ရှားစရာကောင်းပါတယ်။ ဇူလိုင်လ ၁၂ ရက်နေ့လယ်ပိုင်းမှာ ဗိုလ်ကြီးစောကော်က တောင်ပေါ်လမ်းကြမ်းကိုဖြတ်ပြီး ကော်ဘရာတွေသိမ်းယူထားတဲ့ စစ်ကောင်စီရဲ့ ခမရ ၃၅၅၊ ၃၅၆၊ ၃၅၇ တပ်စခန်းတွေရှိရာ သင်္ဃန်းညီနောင်ရွာကို လိုက်ပို့ပါတယ်။ ခမရ ၃၅၆ ဝင်းထဲအထိသွားပြီး ကော်ဘရာတွေ ပစ်ချထားတဲ့ စစ်ကောင်စီရဲ့ ရဟတ်ယာဉ်ပျက်ကို ဓာတ်ပုံ၊ ဗီဒီယို ရိုက်ကူးချိန်မှာတော့ နယ်စပ်ကတစ်ဆင့် ကရင်ပြည်နယ်အတွင်းပိုင်းအထိ ရောက်မှန်းမသိ ရောက်လာခဲ့ပြီဆိုတာကို ကျွန်မ သတိထားမိခဲ့ပါတယ်။ တကယ်တော့ အဲဒီနေရာဟာ စစ်ကောင်စီရဲ့ အောင်ဇေယျစစ်ကြောင်းနဲ့ နီးကပ်နေပါပြီ။ ဒါပေမဲ့ သတင်းသမားဆိုတာ သတင်းအတွက် ထူးခြားတဲ့အကြောင်းအရာကို မြင်ရချိန်မှာ ကြောက်ရွံ့စိတ်ကို မေ့သွားပါတယ်။

ကော်ဘရာ၊ ကျားသစ်နက်နဲ့ VENOM စစ်ကြောင်းတွေရဲ့တပ်မှူး ဗိုလ်မှူးဒါဘောကို အာရှလမ်းမကြီးဘေးက မှုန်ကုပ်ကုပ်တဲလေးထဲမှာ ရုပ်သံအင်တာဗျူးရိုက်ကူးတော့ နေအတော်စောင်းနေပါပြီ။ ပြန်ခါနီးကျမှ စစ်ယူနီဖောင်းဝတ်ထားပြီး ပြုံးနေတဲ့ အငယ်ဆုံးစစ်သားလေး လီပိုင်ကို မြင်ရချိန်မှာ မေးခွန်းတွေ မမေးဘဲ မနေနိုင်တော့ပါဘူး။

လမ်းကြမ်းတွေကိုဖြတ်ပြီး ခရီးသွားရတာ၊ မိုးထဲလေထဲမှာ နေ့စဉ်အလုပ်လုပ်ရတာ၊ အိမ်သာသွားစရာ ခက်ခဲပြီး ဝမ်းလျှောလာတာ၊ စမ်းချောင်းထဲမှာ ရေမချိုးရဲတာတွေကြောင့် သုံးရက်မြောက်နေ့မှာ ညစ်ပတ်ပေရေပြီး ကျွန်မရော ကိုချမ်းမြေ့အောင်ပါ ပင်ပန်းနေပါပြီ။ ဒါကြောင့် ဇူလိုင်လ ၁၄ ရက် မနက်ပိုင်းမှာ CDM စစ်တပ်အရာရှိနှစ်ဦးကို အင်တာဗျူးရိုက်ကူးပြီး နေ့လယ်ပိုင်းမှာ မဲဆောက်ကိုပြန်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြပါတယ်။

လေးရက်မြောက်နေ့မှာ ရိုက်ကူးရေးအပြီး ပြန်ဖို့ အထုပ်ပြင်နေချိန်မှာပဲ Y12 လို့ခေါ်တဲ့ စစ်ကောင်စီရဲ့ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးနဲ့ ဗုံးကြဲလေယာဥ်သံကို ခေါင်းပေါ်တည့်တည့်ကနေ ကြားရပါတော့တယ်။ တကယ်တော့ မနေ့ညနေပိုင်း ဗိုလ်ကြီး‌စောကော်ကို အင်တာဗျူးလုပ်နေချိန်ကတည်းက အဲဒီအသံကို ကြားခဲ့ရပေမဲ့ အလုပ်ဇောနဲ့ သတိမထားမိခဲ့ပါဘူး။

ဒီတစ်ကြိမ်မှာတော့ ပိုနီး၊ ပိုကျယ်လာတဲ့အတွက် အားလုံး ဝရုန်းသုန်းကားဖြစ်ပြီး ဗုံးခိုကျင်းထဲ ဒိုင်ဗင်ပစ်ဝင်ခဲ့ရပါတယ်။ အဝတ်အစား လဲထားပေမဲ့ လေးရက်လုံးလုံး ရေမချိုးခဲ့ရတဲ့ ခန္ဓာကိုယ်နဲ့ အဝတ်အစားတွေက မှောင်ပြီး စိုထိုင်းနေတဲ့ ဗုံးခိုကျင်းထဲက‌ မြေကြီးတွေနဲ့ တစ်သားတည်း ဖြစ်သွားပါတော့တယ်။

အပြန်ခရီးမှာတော့ လုံခြုံရေးအခြေအနေကြောင့် လေးကေ့ကော်ဒုက္ခသည်စခန်းကို ဝင်မဲ့အစီအစဉ်၊ ဖလူးကြီးရွာမှာ ရုပ်သံရိုက်ကူးမဲ့အစီအစဉ်တွေကို ဖျက်လိုက်ရပါတယ်။ သောင်ရင်းမြစ်ကို ဒုတိယအကြိမ်ဖြတ်ပြီး မဲဆောက်မြေကို နင်းမိချိန်မှာ ပင်ပန်းမှုနဲ့ ဝမ်းသာဝမ်းနည်းစိတ်တွေကြောင့် ရင်ထဲမှာဆို့ပြီး မျက်ရည်တွေ လှိုက်တက်လာပါတယ်။ ဝမ်းသာတာက အန္တရာယ်မဖြစ်ဘဲ လွတ်မြောက်လာတဲ့အတွက်၊ ဝမ်းနည်းတာက ကျွန်မတို့လို အိမ်မပြန်နိုင်သေးတဲ့ တောထဲက တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေအတွက် ကိုယ်ချင်းစာစိတ်နဲ့ ဝမ်းနည်းမိတာပါ။

interview-with-sandar
နော်စန္ဒာအေးနှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခြင်း (Chan Aung/RFA)

အိမ်အပြန်ခရီး

ဇူလိုင်လ ၁၅ ရက် တစ်ရက်လုံး ဘာမှမလုပ်ဘဲ ဟိုတယ်ခန်းထဲမှာ အနားယူခဲ့ပေမဲ့ နောက်တစ်ရက်မနက် ၃ နာရီကစပြီး အဖျားတက်ပါတော့တယ်။ တစ်ကိုယ်လုံး နာကျင်ကိုက်ခဲ၊ မေးတွေခိုက်ခိုက်တုန်ပြီး ဖျားလာတာကြောင့် ငှက်ဖျားလို့ထင်ပြီး စစ်ကြည့်တော့ ငှက်ဖျားမဟုတ်လို့ စိတ်အေးခဲ့ရပါတယ်။ ကိုချမ်းမြေ့အောင်လည်း ပန်းဖျား ဖျားခဲ့ပေမဲ့ သူက လူငယ်မို့ ကျွန်မထက်ပိုပြီး ခံနိုင်ရည်ရှိခဲ့ပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့ခရီးစဉ်က မဆုံးသေးပါဘူး။ ဖျားနေတဲ့ကြားကပဲ နောက်ရက်တွေမှာ ရေချိုး၊ ဆေးသောက်ပြီး မြန်မာပြည်ကထွက်ပြေးလာတဲ့ သတင်းထောက်မိသားစုကို ရုပ်သံအင်တာဗျူး ရိုက်ကူးရပါတယ်။ ဇူလိုင်လ ၁၈ ရက်မနက်မှာတော့ မြန်မာပြည်အနာဂတ်ကို ရှာဖွေနေတဲ့ ကရင်နီခေါင်းဆောင်တွေရှိရာ မယ်ဟောင်ဆောင်မြို့လေးဆီ နယ်စပ်တောင်တက်လမ်းအတိုင်း ကားနဲ့တက်လာခဲ့ကြပါတယ်။

ည ၇ နာရီ‌ကျော်လောက်မှာ မယ်ဟောင်ဆောင်ကို ရောက်နိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းခဲ့ပေမဲ့ မရောက်ခင် မိုင် ၆၀ ခန့်အလို တောင်တက်လမ်းမှောင်မဲမဲမှာ ကားက ရုတ်တရက် စက်ရပ်သွားပါတယ်။ ည ၈ နာရီကျော်တဲ့အထိ စက်နှိုးလို့မရတော့တာကြောင့် အနီးမှာရှိတဲ့ ထိုင်းတောင်ပေါ်ရွာလေးမှာ တစ်ညအိပ်လိုက်ရပါတယ်။ ဇူလိုင်လ ၂၀ ရက်မနက်ပိုင်းမှာ ကရင်နီခေါင်းဆောင် ခူဦးရယ်ကို အင်တာဗျူးလုပ်၊ မွန်းလွဲပိုင်းမှာ အကွေ့အကောက်ပိုများတဲ့ တောင်ပေါ်လမ်းအတိုင်း ပြန်လာခဲ့ကြပါတယ်။ ဂငယ်ကွေ့တွေ များလွန်းလှတဲ့ တောင်ပေါ်လမ်းကို အရှိန်နဲ့ ဖြတ်သန်းမောင်းနှင်ချိန် ရုတ်တရက်ကားမှောက်ရင် သေရမှာပဲလို့ ကြောက်စိတ်ဝင်ခဲ့မိပေမဲ့ အထူးပရောဂျက်အတွက် လိုအပ်တဲ့ ရုပ်သံအင်တာဗျူးအားလုံးကို စစ်မြေပြင်အထိဆင်းပြီး ရိုက်ကူးနိုင်ခဲ့တဲ့အပေါ်မှာတော့ ဝမ်းမြောက်မိပါတယ်။

တိုင်းပြည်အနာဂတ်ကို ပြောင်းလဲချင်တဲ့၊ နိုင်ငံတော်သစ်တစ်ခု တည်ဆောက်ချင်တဲ့ လူငယ်တွေ စွန့်လွှတ်အနစ်နာခံ တိုက်ပွဲဝင်နေကြပုံနဲ့ သူတို့ရဲ့အနာဂတ်မျှော်မှန်းချက်တွေအကြောင်း ပြည်သူတွေအပါအဝင် နိုင်ငံတကာကို တင်ပြနိုင်တော့မယ်ဆိုတဲ့အတွေးနဲ့ ကျွန်မတို့ အိမ်အပြန် မျက်နှာပန်းလှခဲ့ပါပြီ။


လာရကျိုးနပ်တဲ့ အိမ်အပြန်ခရီး (Chan Aung/RFA)



မူလစာမျက်နှာ
အစသို့


အေးအေးမွန် ရေးသားသည်။
-------------
ဓာတ်ပုံ၊ ဗီဒီယို - ချမ်းမြေ့အောင်
-------------
စာမူတည်းဖြတ် - သိန်းအောင်
-------------
ဗီဒီယိုတည်းဖြတ်- ချမ်းမြေ့အောင်၊ ဂျင်းနီစတိုင်း
-------------
Visual editing by Charlie Dharapak, H. Léo Kim, Paul Nelson
-------------
Series Producer Ginny Stein
-------------
Web page produced by Minh-Ha Le
-------------
© 2024 RFA
-------------
Facebook - YouTube - Instagram - X