ူမန်မာ့လူႛအခြင့်အရေးနေႛ ထိုင်း ၊ အ္ဋိံိယိံြင့် ဂဵပန်တြင် ကဵင်းပ

ကိုသံဒုတ်။      ။ “ိံြစ်ပေၝင်း ၂၁ိံြစ် ုကာသော်လည်းပဲ ကဋ္ဋန်တော်တိုႛ လူငယ်တြေ၊ ကေဵာင်းသားတေကြ ဘယ်တော့မြ မေ့မြာ မဟုတ်ပဲနဲႛ ဒီစိတ်ဓာတ်နဲႛအတူပေၝ့နော်၊ စစ်အာဏာရြင် စနစ် ူဖြတ်ခဵရေးကို တိုက်ပြဲဝင်နေတယ် ဆိုတဲ့အေုကာင်းကို ကဋ္ဋန်တော်တိုႛ ဗမာူပည်ထဲက ကေဵာင်းသားလူငယ်တေကြို သိစေခဵင်တာရယ်၊ နောက်တခု ကဋ္ဋန်တော်တိုႛ အခဵင်းခဵင်းုကားမြာ ညီႌြတ်ရေး တည်ဆောက်ဖိုႛ လိုအပ်တယ်ဆိုတဲ့ ရည်႟ြယ်ခဵက်တေနြဲႛ ကဋ္ဋန်တော်တိုႛ ဒီအခမ်းအနားကို ကဵင်းပတာ ူဖစ်ပၝတယ်။”

၁၉၈၈ခိုံြစ်တြင်း ရန်ကုန်စက်မတြက္ကသိုလ် ကေဵာင်းသားတေနြဲႛ အရပ်သားတြေ လက်ဖက်ရည်ဆိုင်မြာ အခဵင်းမဵားရာက စခဲ့တဲ့ ူင်္ပံနာကို မဆလတပၝတီ အာဏာရြင် စစ်အစိုးရက ကေဵာင်းသားတေကြို သေနတ်နဲႛပစ်ခတ် ေူဖရြင်းခဲ့လိုႛ မတ်လ ၁၃ရက်နေႛမြာ ရန်ကုန်စက်မတြက္ကသိုလ်ကေဵာင်းသား ကိုဖုန်းမော်နဲႛ ကိုစိုးိံိုင်တိုႛကဵဆုံးခဲ့တာ ခုဆိုရင် ၂၁ိံြစ် ူပည့်ေူမာက်ခဲ့ပၝ္ဘပီ။

အဲဒီလို ၂၁ေူမာက်ကိုဖုန်းမော်နေႛ သဘောထားေုကညာခဵက်ကိုလည်း ၁၉၈၈ခိုံြစ် ရန်ကုန်စက်မြ တက္ကသိုလ်ကေဵာင်းသားမဵား၊ (ABSDF)၊ နဲႛ ဗကသ (ိံိုင်ငူံခားရေးရာကော်မတီ) စတဲ့အဖြဲႚအစည်း သုံးခုပေၝင်း္ဘပီး ဒီကနေႛ ထုတ်ူပန်ခဲ့ပၝတယ်။ အဲဒီေုကညာခဵက်မြာ စစ်အစိုးရူပလြုပ်မဲ့ ၂၀၁၀ေ႟ြးကောက်ပြဲအပၝအဝင် စစ်အာဏရြင်စနစ် တည်္ဘမဲရေး လုပ်ငန်းစဉ်မြန်သမ္တြွကို နည်းလမ်းပေၝင်းစုံနဲႛ ဆန်ႛကဵင်တိုက်ပြဲဝင်သြားမြာူဖစ်ေုကာင်း ဖော်ူပထားပၝတယ်။

ေုကညာခဵက်မြာ ဖော်ူပထားတဲ့ စစ်အစိုးရကို ဆန်ႛကဵင် တိုက်ပြဲဝင်မဲ့ နည်းလမ်းတြေ အောင်ူမင်ဖိုႛ ဘယ်လို လုပ်ကိုင် ဆောင်႟ြက်သြားမယ်ဆိုတာနဲႛပတ်သက်လိုႛ ဗမာိံိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကေဵာင်းသားသမဂ္ဂမဵားအဖြဲႚခဵြပ် (ိံိုင်ငူံခားရေးရာ ကော်မတီ)ရဲ့ တာဝန်ခံ ကိုမင်းိံိုင်က အခုလိုေူပာပၝတယ်။

ကိုမင်းိံိုင်။      ။ “မတရားတဲ့စနစ်ကို ရြင်းရြင်းေူပာလိုႛရြိရင် တြန်းလြန်မယ်ဆိုတဲ့ စိတ်ဓာတ်ပေၝ့နော၊ အဲဒၝကတော့ အေူခခံကဵတယ်။ အဲဒီအေူခခံပေၞမြာ မူတည်္ဘပီးတော့မြ ကဋ္ဋန်တော်တိုႛ လူထုတိုက်ပြဲ နည်းနာနဲႛ ကဋ္ဋန်တော်တိုႛ ူပြူပင်ေူပာင်းလဲတဲ့ အခဵိြးအဆစ်တေကြို ကဋ္ဋန်တော်တိုႛ ခဵိြးကြေႚိံိုင်တဲ့ အနေအထားကို ကဋ္ဋန်တော်တိုႛ ူပင်ဆင်ရမြာ ူဖစ်ပၝတယ်။ ဒၝကို ကဋ္ဋန်တော်တိုႛ ေူပာလိုတာပၝ။ ဥပမာူပရမယ် ဆိုလိုႛရြိရင် ကဋ္ဋန်တော်တိုႛ ူမန်မာူပည် လြတ်လပ်ရေး ရခဲ့တယ်ဆိုတာ ဒီကေဵာင်းသား လြပ်ရြားမြတေကြ စခဲ့တယ်လိုႛ ေူပာလိုႛ ရပၝတယ်။”

လက်ရြိ စစ်အစိုးရလက်အောက်က ူမန်မာူပည်တြင်းမြာရြိတဲ့ ိံိုင်ငံရေးခေၝင်းဆောင်တြေ ကေဵာင်းသားခေၝင်းဆောင်တေရြဲ့ အေူခအနေ နဲႛပတ်သက်လိုႛ ၁၉၈၈ခိုံြစ်ရန်ကုန် စက်မတြက္ကသိုလ်ကေဵာင်းသား ကိုသံဒုတ်က သူႛအူမင်ကို အခုလို ေူပာပၝတယ်။

ကိုသံဒုတ်။      ။ “စစ်အာဏာရြင်စနစ်ကို မ္ဘဖိဖြဵကိံိုင်ဘူးဆိုရင် ကေဵာင်းသားခေၝင်းဆောင်တေနြဲႛ ိံိုင်ငံရေးခေၝင်းဆောင်တေဟြာ ထောင်ထဲမြာပဲ စစ်အုပ်စုရဲ့ ညၟဉ်းပန်းိံြိပ်စက်မြ အောက်မြာ သေဆုံးသြားမြာပဲ ူဖစ်တယ်။ ထိုႛအတူပဲ စစ်အာဏာရြင်စနစ် ရြိနေသေ႟ြႚ ကေဵာင်းသားတေကြ သြေးေူမကဵနေဦးမယ်၊ တိုက်ပြဲတေကြလည်း ဆက်ရြိနေဦးမယ်။ သိုႛေုကာင့်မိုႛ ကဋ္ဋန်တော်တိုႛ ေူပာခဵင်တာက ိံိုင်ငံရေးတိုက်ပြဲ လူထုတိုက်ပြဲတေကြို အရြိန်ူမၟင့်္ဘပီးတော့ အဖိံြိပ်ခံဘဝက လြတ်ေူမာက်အောင် အူမန်ဆုံး လုပ်ရလိမ့်မယ်လိုႛ ကဋ္ဋန်တော်က ေူပာခဵင်ပၝတယ်ခင်ဗဵ။”

၁၉၈၈ခိုံြစ်ရန်ကုန် စက်မတြက္ကသိုလ် ကေဵာင်းသားမဵား ကိုယ်စား ကိုသံဒုတ် ေူပာုကားသြားတာ ူဖစ်ပၝတယ်။

ဒီကနေႛကဵရောက်တဲ့ ူမန်မာိံိုင်ငံလူႛအခြင့်အရေးနေႛမြာ ဒေၞအောင်ဆန်းဆုဋ္ဌကည်နဲႛ ိံိုင်ငံရေးအကဵဉ်းသားတြေ လြတ်ေူမာက်ရေးအတြက် ဘဂဿလားဒေ့ြရ်ရောက် ဒီမိုကရေစီရေး လြပ်ရြားသူတေကြို ရခိုင်ူပည်လုံးဆိုင်ရာ ကေဵာင်းသားလူငယ်မဵားအစည်းအ႟ုံး (ASYC) ဦးဆောင်္ဘပီး ဒက္ကား္ဘမိြႚ ဗဟိုတရား႟ုံးရြေႚမြာ ဆ္ဋိံူပပၝတယ်။ ဒီဆ္ဋိံူပ တောင်းဆိုရတာနဲႛ ပတ်သက်္ဘပီး ရခိုင်ူပည်လုံးဆိုင်ရာ ကေဵာင်းသားလူငယ်မဵားအစည်းအ႟ုံး တြဲဖက်အတြင်းရေးမြြး ကိုကေဵာ်ူမင့်က ခုလို ေူပာုကားပၝတယ်။

ကိုကေဵာ်ူမင့်။   ။ “ူမန်မာိံိုင်ငံမြာ လူအခြင့်အရေးနဲႛ ဒီမိုကရေစီရရြိရေးအတြက် လြပ်ရြားတဲသူတေကြို နအဖက မတရား ဖမ်းဆီးထောင်ခဵတဲ့အပေၞမြာ ိံိုင်ငံတကာက တြန်းအားတြေ ူဖစ်လာအောင် ကဵနော့်တိုႛက ေူပာရူခင်းူဖစ်ပၝတယ်ခင်ဗဵာ၊ ဒီနေႛကစ္ဘပီးတော့ ကဵနော်တိုႛ မေလ ၂၄ ရက် အတြင်းမြာ နောက်ထပ်ဒီလို ဆ္ဋိံူပပဲြတြေ ဆစ်ဂနေခဵာကန်ပိန်းတြေ စကားဝိုင်းတြေ ူပလြုပ်သြားဖိုႛရြိပၝတယ်ခင်ဗဵ။”

ဘဂဿလားဒေ့ြရ် မြာ ူမန်မာိံိုင်ငံ လူႛအခြင့်အရေးနေႛအတြက် ဆ္ဋိံူပခဲ့ပေမဲ့ အိံ္ဋိယိံိုင်ငံမြာတော့ ူမန်မာိံိုင်ငံ လူႛအခြင့်အရေး ပညာပေးဌာနက ဋ္ဌကီးမြြး္ဘပီး ဟောေူပာပြဲတရပ်ကို နယူးဒေလီ အနောက်ပိုင်းက ူမန်မာ့ရိပ်သာခန်းမမြာ ကဵင်းပခဲ့ပၝတယ်။ ဒီအခမ်းအနားမြား လူႛအခြင့်အရေးပညာပေးဌာနက အ္ဋိံိယတာဝန်ခံ ကိုဘမ်ထောင်းလဵံက ူမန်မာိံိုင်ငံ လူႛအခြင့်အရေးနေႛ ူဖစ်ပေၞလာပုံနဲႛ ူမန်မာစစ်အစိုးရက လူႛအခြင့်အရေး ခဵိြးဖောက်ပုံတေကြို ေူပာသြားပၝတယ်။

ူပည်ထောင်စု ူမန်မာိံိုင်ငံ ႌြန်ႛပေၝင်းအစိုးရ ူပန်ဋ္ဌကားရေးဝန်ဋ္ဌကီး ဒေၝက်တာတင့်ဆေကြတော့ ဒီကနေႛ ကမႝာ့နဲႛ တဝန်းမြာ ိံိုင်ငံရေးအကဵဉ်းသား လြတ်ေူမာက်ရေးအတြက် လက်မြတ်တြေ စုဆောင်းမြ စတင်နေတဲ့ လြပ်ရြားမအြဋ္ဌေကာင်းနဲႛ ူမန်မာူပည်တြင်းက လူႛအခြင့်အရေး ခဵိြးဖောက်ခံရမြတေကြို ရြင်းလင်း ေူပာဋ္ဌကားသြားပၝတယ်။

ဒီအခမ်းအနားကို လူႛအခြင့်အရေးူမတိံိုးသူ ဒီမိုကရေစီလိုလားသူ ပရိတ်သတ် ၁၅၀ ကေဵာ်တက်ရောက်ခဲ့ပၝတယ်။ အခမ်းအနားမြာ ဒေၞအောင်ဆန်းစုဋ္ဌကည်ရဲ့ ရန်ပုံငေနြဲႛ တည်ထောင်ထားတဲ့ ပရော့စဖက်ဘားမားကေဵာင်းက ကေဵာင်းအုပ်ဆရာ ဦးူဖဝြင်းနဲႛ တပည့်တြေ သီဆိုတဲ့ လူႛအခြင့်အရေး ဋ္ဌေကူငာစာတမ်း သီခဵင်းကိုလည်း တင်ဆက်သြားပၝတယ်။

၂၁ိံြစ်ေူမာက် ူမန်မာိံိုင်ငံ လူႛအခြင့်အရေးနေႛ အထိမ်းအမြတ်အူဖစ် ဂဵပနိံိုင်ငံရောက် ူမန်မာ့ဒီမိုကရေစီ အင်အားစုတေကြ တိုကဵြ္ဘိမိြႚကို လြည့်လည်ဆ္ဋိံူပခဲ့ုကတယ်လိုႛ သိရပၝတယ်။

ဆ္ဋိံူပလမ်းေုကာင်းကို ၂နေရာခြဲ္ဘပီး လုပ်ဆောင်ခဲ့ုကတယ်လိုႛ ဂဵပနိံိုင်ငံရောက် ူမန်မာ့ဒီမိုကရေစီ အင်အားစုတေကြ RFA ကို ေူပာပၝတယ် ။

လမ်းလ္တေွာက် လညြ့်လည်ဆ္ဋိံူပရာမြာ ဂဵပန်လူမဵြိးတေလြည်း ပၝဝင်ုကတယ်လိုႛ ဆ္ဋိံူပပြဲကို ဦးဆောင်သူတဦးူဖစ်တဲ့ ကိုဖုန်းူမင့်ထြန်းက ခုလို ေူပာူပပၝတယ် ။

ကိုဖုန်းူမင့်ထြန်း။         ။ “စက်မတြက္ကသိုလ်ကေဵာင်းသား ကိုဘုန်းမော် ကဵဆုံးူခင်း ၂၁ိံြစ်ေူမာက်နဲႛ ူမန်မာိံိုင်ငံ လူႛအခြင့်အရေးနေႛ အဋ္ဌကိမ် ၂၀ေူမာက် ခဵီတက်ဆ္ဋိံူပပြဲကို ကဋ္ဋန်တော်တိုႛ လုပ်ခဲ့ပၝတယ်။ ဘာေုကာင့် လုပ်ရသလဲဆိုရင် ကဋ္ဋန်တော်တိုႛ ဂဵပနိံိုင်ငံမြာ ရြိတဲ့ ဂဵပန်ူပည်သူလူထုတေကြ ကဋ္ဋန်တော်တိုႛ ူမန်မာူပည်မြာရြိတဲ့ လူႛအခြင့်အရေး ခဵိြးဖောက်ခံနေရတဲ့ ဗမာူပည်သူူပည်သားတြေ အားလုံးရဲ့ အေူခအနေတြေ သိဖိုႛအတြက်ကယ်၊ နောက်္ဘပီး ထောင်ထဲမြာ အကဵဉ်းကဵခံနေရတဲ့ ိံိုင်ငံရေးအကဵဉ်းသားတြေ လြတ်ေူမာက်ရေး အတြက်ကိုပၝ ဂဵပန်ူပည်သူလူထု သိရြိနားလညိံိုင်အောင် ကဋ္ဋန်တော်တိုႛ လြည့်ပတ်္ဘပီး ဆ္ဋိံူပတဲ့ လြပ်ရြားမြလေးတခု လုပ်ခဲ့ပၝတယ်ခင်ဗဵ။ ကဋ္ဋန်တော်တိုႛ ခဵီတက်ဆ္ဋိံူပတဲ့နေရာမြာ ဂဵပနိံိုင်ငံရဲ့ ရထားလိုင်းတခု ူဖစ်တဲ့ JR ယူနီယံက အတြင်းရေးမြြးကိုယ်တိုင် လ္ဘာပီးတော့ ကဋ္ဋန်တော်တိုႛအဖြဲႚကို စကားလာေူပာပေးသြားပၝတယ်။”

တိုကဵြ္ဘိမိြႚတြင်း လြည့်လည်ဆ္ဋိံူပရာမြာ နောက်လမ်းေုကာင်းတခုကို ဦးဆောင်သူ ဦးသန်းဆေကြတော့ သူတိုႛအနေနဲႛ ိံိုင်ငံရေးအကဵဉ်းသားလြတ်ေူမာက်ရေး လက်မြတ်ကောက်ခံတဲ့ လြပ်ရြားမကြိုပၝ တြဲ္ဘပီး လုပ်ဆောင်တယ်လိုႛ ေူပာပၝတယ် ။

ဦးသန်းဆြေ။    ။ “ူမန်မာိံိုင်ငံမြာ နအဖ စစ်အုပ်စုရဲ့ လူႛအခြင့်အရေး ခဵိြးဖောက်မြတေကြ အဆိုးဝၝးဆုံး ူဖစ်ပေၞနေဆဲပဲ ူဖစ်တယ်ဆိုတာကို ဒီနေႛ ဂဵပနိံိုင်ငံအပၝအဝင် ကမႝာအိံြံႛက လူတေကြို သိစေခဵင်တဲ့ ရည်႟ြယ်ခဵက် ပၝပၝတယ်။ နောက်တခဵက်ကတော့ ူပည်တြင်းထဲမြာ အမဵိြးသား ဒီမိုကရေစီ အဖြဲႚခဵြပ်ကန္ဘေပီးတော့ ဒေၞအောင်ဆန်းစုုကည်၊ ဦးတင်ဦးနဲႛ မတရား ဖမ်းဆီး အကဵဉ်းကဵခံနေရတဲ့ ိံိုင်ငံရေး အကဵဉ်းသားတေကြို လြတ်ပေးဖိုႛဆို္ဘပီးတော့ ကဋ္ဋန်တော်တိုႛ နအဖ စစ်အုပ်စုကို လက်မြတ်ထိုး္ဘပီးတော့ ဝိုင်းဝန်းတောင်းဆိုုကတဲ့ လြပ်ရြားမကြို ထောက်ခံတဲ့ ိံိုင်ငံရေးအကဵဉ်းသား လြတ်ေူမာက်ရေး ကင်ပိန်း ဒီနေႛပဲ စတယ်။”

တိုကဵြ္ဘိမိြႚက လညြ့်လည်ဆ္ဋိံူပပြဲမြာ ဂဵပန် ူမန်မာ စုစုပေၝင်း လူအင်အား ၄၀၀ကေဵာ် ပူးပေၝင်း ပၝဝင်ခဲ့တယ်လိုႛ သိရပၝတယ် ။